سمت راست نهر غارک و سمت چپ نهر الهو چال
|
الف) حوزه آبی شمال غربی سوهان، سرچشمه های سیاه دره، الهو چال، غارک و چشمه حیدر حوزه شمال غربی شامل دو منطقه اصلی، کوهستان های شمال غربی و شمالی اراضی ملی روستای سوهان است
منطقه اول، از شمال غربی کوه الهو چال و منطقه یورسره، ابتدا با چشمه سیاه دره و تمامی چشمه های منطقه الهو چال، غارک و سیاه غارک و هم چنین دامنه های غربی کوه کامکان و خشکه دره و سایر مناطق کوهستانی شمال غرب روستای سوهان می باشد
منطقه دوم، شامل غرب کوه کله سنگ، رُژده، جر و جیر خشکه چال و جنوب کوه کامکان، که نهر های جاری در آنها، به سمت منطقه شنی و پست خشکه چال و یخچال معروف آن جاری شده و بعد از نشست آب در این منطقه و از آنجا، به سمت دره مابین کوه کشار سنگ و کوه بیلی، نفوذ کرده و از چشمه حیدر، جاری می گردد
برخی از چشمه های دائمی این حوزه عبارت است از
|
سیاه دره در منتهی الیه، سمت شمال غربی الهوچال و ارتفاعات نزدیک قله کوه یورسره، هم مرز با الموت استان قزوین و کوه های مجاور، آب این چشمه باعت بوجود آمدن نهری کوچک در غرب الهوچال و منطقه سیاه دره می گردد
آب نهر سیاه دره بعد از اضافه شدن آب چشمه های الهو چال و آبشار بادِنو و آب غارک و چشمه های دیگر، در پائین چُره، آبشار سوهان، به صورت نهری بزرگ و رودخانه مانند، به سمت روستای کش، و سپس شهراسر و در نهایت به سمت شاهرود (طالقان رود) در جریان است
دبی آب چشمه سیاه دره، به طور متوسط، بین 3 تا 5 لیتر در ثانیه (در فصل مناسب و اواسط تابستان)، برآورد شده است. البته در حین حرکت آب به سمت پائین، نهر های فصلی یا چشمه های زیر زمینی، موجب افزایش حجم آب آن می گردد
هم چنین بعلت نوع زمین و خاک منطقه، چشمه سیاه دره، بعد از مقداری جاری شدن، به درون خاک دره سیاه دره، نشست کرده و با کاهش آب جاری در نهر موجود، حتی خشک میشود. لکن بعد از چندی، نهر موجود از درون خرده سنگ های دره، مجددا جاری می گردد
|
نهر سیاه دره
|
نهر الهو چال در بالای بادِنو
|
الهو چال چشمه اصلی الهوچال، در غرب و ارتفاعات منطقه کوهستانی الهوچال، واقع شده است. در گذشته و در کنار چشمه الهوچال، محل اسکان چوپانان فصلی روستای سوهان بوده است که در این مکان، برای نگهداری دام و چرای فصل تابستان، استفاده می گردید
آب چشمه، بعد از طی دامنه کوه الهوچال و منطقه حمام کول، به سمت دره واقع در پائین الهو چال، ریخته شده و به همراه آب چشمه سیاه دره، بعنوان نهر الهو چال، سرچشمه اصلی نهر بسیار بزرگی است که در نهایت، به سمت رودخانه شاهرود، جاری میشود
دبی آب آن، به طور متوسط، بین 3 تا 5 لیتر در ثانیه، برآورد می شود
|
غارک سرچشمه غارک، در سمت شرق و مرکز تقریبی، کوه الهو چال، دره منتهی به النگری گردن، واقع شده است
آب چشمه های غارک، در ادامه مسیر به سمت پائین، حجم آب آن افزایش یافته و در نهایت از منطقه خُش یورد، به سمت نهر الهو چال ریخته شده و به سمت آبشار چره و رودخانه شاهرود، جاری می شود
دبی آب سرچشمه آن در حدود 5 تا 10 لیتر در ثانیه، برآورد گردد
|
نمائی از نهر غارک در پائین الهو چال
|
انتهای نهر کامکان
|
کامکان در شمال کوه بیلی و جنوب شرقی کوه الهو چال، دره بزرگ منطقه کامکان قرار دارد، که تا غرب کوه رُژده، امتداد دارد. در جنوب آن، چشمه کوچک کامکان وجود دارد که نهر آب آن به سمت آبشار چُره، جاری است
دبی آب آن بین 1 تا 2 لیتر در ثانیه، برآورد می شود
|
چشمه حیدر در جنوب کوه بیلی، شمال ارتفاعات خشکه دره و غرب کوه کشار سنگ، در اراضی روستای سوهان، دره بزرگ چشمه حیدر قرار دارد
در بالای دره، اغلب دو چشمه اصلی، دو قلو مانند، وجود دارد که بعد از یکی شدن و افزایش تدریجی آبها آنها، در طول دره چشمه حیدر، در منطقه دوآب چشمه حیدر، با آب جاری از سمت رودخانه دره الهوچال و غارک، ادغام شده و به سمت پائین، آبشار چُره، جریان دارد
منبع آبی چشمه حیدر، محل تامین آب شرب روستای سوهان می باشد
منشاء اصلی آب چشمه حیدر، با توجه به حوزه آبخیز داری بسیار بزرگ، غرب کوه کله سنگ و کوه رژده، آب جاری از آنها به سمت منطقه خشکه چال جاری شده و با فرو رفتن در این منطقه شنی، از محل چشمه حیدر سوهان، جاری می شود
دبی آب آن، در حدود 12 تا 18 لیتر در ثانیه، برآورد می شود
|
نهر دره چشمه حیدر، منطقه دوآب، تلاقی با نهر جاری از الهوچال و غارک
|
منطقه زیبای مادیان چشمه در فصل بهار
|
مادیان چشمه در قسمت انتهائی خشکه دره و مابین پائین دو راهی چشمه حیدر تا منطقه چره آبشار سوهان، یک منطقه پرتراکم از گیاه گزنه، اسپند و سایر گیاهان کوهی، قرار دارد که مادیان چشمه نامیده میشود
در فصول خشک و کم آب، گزنه چشمه، به خوبی از نهر جاری، قابل تشخیص و تفکیک است
دبی آب آن، بین 1 تا 2 لیتر در ثانیه، برآورد میشود
|
چُرِه آبشار سوهان در ادامه مسیر دوآب چشمه حیدر، به سمت پائین و اضافه شدن آب برخی چشمه های کوچک، نهر جاری به صورت یک آبشار بزرگ حدود 12 متری، موسوم به چُره، آبشار بزرگ روستای سوهان، مشاهده میشود
در گویش محلی، چره به معنی آبشار است. اگر آبشار خیلی کوچک باشد به آن، چرنا گفته میشود. به هر تقدیر، چره آبشار سوهان، یک مکان بسیار معروف می باشد و اغلب سوهانی ها و سایر گردشگران طبیعت، در طول سال، از آن بازدید می نمایند
|
|
سر ریز لحاف چشمه از محل منبع تنظیم آب شرب روستای کش
|
لحاف چشمه در پائین منطقه چره، در قسمت چپ رودخانه و به سمت کوه های روستای کش، چشمه لحاف چشمه، قرار دارد
محل لحاف چشمه، با توجه به وکیوم بندی سیمانی، محل تامین آب شرب روستای کش می باشد و همواره دارای مازاد آب است که از آن به سمت دره، سراریز میباشد.
دبی آب آن در حدود 20 تا 30 لیتر در ثانیه برآورد می شود.
گفتنی است، آب نهر جاری طبق گفته اهالی سوهان، «روخانه»، به سمت دره بین روستای کشرود و کش ادامه مسیر میدهد
و البته هم ولایتی های روستاهای مذکور، به آن رودخانه کشرود میگویند، سپس به سمت روستای شهراسر و در نهایت، به رودخانه شاهرود (طالقان رود) در پائین سد طالقان، ریخته میشود
|
ب) حوزه آبی شمالی سوهان، دره دانه خانی به سمت نهر هفت چشمه این حوزه آبی، از دامنه جنوبی قله جنوبی کوه کل سنگ، غرب دانه خانی، جنوب گردنه گوشانی و دامنه های شرقی کوه میل (در کنار گردنه گوشانی) تا دامنه های شرقی زولکان
و نیز چشمه های کوچک شرق یال رُبا پشته تا دانه خانی به سمت وری یورد، سیابند و دره هفت چشمه، پراکنده می باشد. برخی چشمه های مهم آن
|
نمائی از پائین دره دانه خانی، قله کله سنگ جنوبی قابل مشاهده است
|
نهر دانه خانی در مسیر راه مالروی سوهان به الهوچال
|
چشمه دانه خانی در قسمت جنوبی کوه کله سنگ و در شمال دره دانه خانی، چشمه دانه خانی میباشد، که آب جاری در نهر آن، در کنار مسیر و راه مالرو از سوهان به سمت الهو چال و ماله خانی، قرار دارد
نهر دانه خالی، در فصل بهار و پر باران، موجب زیبائی آبشار های وری ید و سیابند می شود و از شرق روستای سوهان، به سمت روستای کشرو، کش و شهراسر، جریان دارد.
این نهر، در فصل تابستان بسیار کم آب شده و با نشست آب در طول مسیر دره، بسیار کم آب و در مکان هائی کاملا خشک و سپس جاری می گردد
دبی آن در حدود 2 تا 4 لیتر در ثانیه، می باشد
|
هفت چشمه در پائین دره دانه خانی، و فاصله حدود یک کیلومتری شمال غربی روستای سوهان، دره هفت چشمه قرار دارد که در گذشته، همواره چندین چشمه در آن، غلیان داشت. منظور از هفت چشمه، تاکید بر تعداد زیاد چشمه های منطقه بوده است
دبی آب چشمه های هفت چشمه و نهر جاری از بالادست، در سالهای اخیر، (زلزله های خفیف و احتمالا تغییر شرایط زمین ساختاری منطقه) بشدت کاسته شده است
در وضعیت خشک سالی، اغلب یک یا دو چشمه متوسط، مشاهده میشود که از منابع اصلی آبی کشاورزی روستای سوهان (زمین های آبی زار و باغات، مناطق مرکزی و جنوبی روستا)، میباشد. جهت استفاده بهینه، در پائین هفت چشمه، استخر کوچکی، ساخته شد و از لوله های پلی اتلین و جوی سیمانی، به جای جوی های قدیمی استفاده میشود
دبی آن به صورت متوسط در حدود 3 تا 5 لیتر در ثانیه برآورد می شود. البته در ادامه دره به سمت روستای کشرود، آب های منطقه نشست کرده در دره دانه خانی و هفت چشمه، به سمت سطح نهر دره موجود، جاری شده و مورد استفاده باغ داران پائین دره و روستای کشرود می باشد
| 
نهر بالای دره هفت چشمه
|
چرنای متوسط در پائین فرخ نو در کنار زمینکان
|
ج) حوزه آبی شمال شرقی، کل سنگ، میان راه و بوردشت
این حوزه آبی، شامل تمامی مناطق شرق کوه کله سنگ در شمال شرقی سوهان و مابین دو ضلع
اول جنوب کوه مرسنگدوش و دامنه های آن تا سرین چال و مرگ دشت و سفید گل چال
و ضلع دوم، شرق و جنوب کله سنگ تا تپه دانه خانی و کوکلکان و به سمت دره میان راه، می باشد
این حوزه، محل اصلی تامین آب کشاورزی سوهان بوده است. برخی چشمه های اصلی آن عبارت است از
|
چشمه فرخ نو چشمه فرخ نو، در پائین دره جنوب کوه کله سنگ و غرب کوه مرسنگدوش و شمال شرقی منطقه زمینکان، قرار دارد
نهر فرخ نو، به همراه آب اندک بقیه چشمه های منطقه، از منطقه دوگل، پائین زمینکان، به سمت آبشار سرخ بند و دره میان راه ادامه دارد است و در بین راه، برخی چشمه ها و نهرهای کوچک، موجب افزایش آب آن میشود
نهر میان راه
در گذشته، درمنطقه میان راه (شرق روستای سوهان)، با استفاده از آسیاب آبی، نسبت به آرد کردن گندمها استفاده میگردید. لکن امروزه، دبی آب میان راه، بسیار کم شده و با توجه به لوله کشی برای هدایت آب به استخرهای بین راه، در تابستان، کاملا خشک میگردد
نهر میان راه، بوسیله لوله کشی انجام شده، در منطقه میان راه و نوگل و شرق سوهان، به مصرف آب کشاورزی و باغات منطقه، می رسد
دبی آب سر چشمه فرخ نو، در حدود 2 تا 3 لیتر در ثانیه، برآورد می شود. البته میزان آب در پائین و منطقه میان راه، افزایش یافته و به حدود 3 تا 5 لیتر در ثانیه، برآورد می شود
|
نهر دره فرخ نو در شمال غربی بالای زمینکان
|
نمائی از دره بور دشت در زمان پرآبی بهار
|
چشمه بور دشت
در قسمت جنوب شرقی روستای سوهان، در ادامه دره میان راه، منطقه بوردشت قرار دارد که آب چشمه آن، در فصل بهار، در داخل نهر جاری از دره میان راه، قابل تشخیص نیست.
در فصل تابستان و خشک شدن نهر دره میان راه، چشمه کوچک بور دشت، خود نمائی می کند. آب این چشمه برای آبیاری برخی زمین های پائین دست این منطقه، قابل استفاده است
دبی آن، بسیار کم و در حدود 5% تا 1 لیتر، قابل برآورد است
|
د) سایر چشمه های کوچک و نهرهای پراکنده منطقه این چشمه ها، در فصل بهار، قابل مشاهده و استفاده بوده و لکن در تابستان بسیار کم آب و حتی ممکن است خشک شون
بعلاوه آب آنها، موجب ایجاد نهر یا جوی آب، دائمی نمی گردد و فقط چند متر، اطراف و پائین هر چشمه، سرسبز می باشند
برخی از مهمترین آنها، از سمت شرق جغرافیایی و ارتفاعات جیر کوه سوهان، به سمت پائین عبارتند از
|
آبشاری در پائین منطقه الهو چال
|
آبشاری زیبا در مقابل دره کامکان
|
چشمه اسلکان - عسلکان نزدیک به قله های غربی کوه مرسنگدوش به سمت گردنه دوجار کله سنگ
خل چشمه پائین قله مرکزی و اصلی کوه مرسنگدوش
چشمه زالنگاه در پائین منطقه تیغ چال، در بالای منطقه زالنگاه در شرق اراضی روستای سوهان، نزدیک اراضی روستای دنبلید
|
سنگ چشمه در غرب منطقه زالنگاه و دره های شرقی سرین چال
ویک در مسیر راه مرگ دشت به سمت دنبلید سامان، چشمه کوچک و آب گرم، ویک قرار دارد که آب آن، بسیار کم است
علی جان در منطقه روباپشته به طرف دره شرقی
|
پر آبی نهر های منطقه در زمان اوائل بهار و آب نشدن کامل برفها
|
جریان زیاد آب در پائین چره در فصل بهار
|
دراز چاک در مسیر کوکلکان به سمت دانه خانی
قل قل چشمه، جوبُن در پائین روستای سوهان، چشمه قل قل چشمه، قرار دارد که موجب ایجاد نهر جوبُن، می گردد
این منبع آبی آب زمینها و باغات اطراف دره جوبن در پائین روستای سوهان را تامین می نماید
دبی آن بین 1 تا 2 لیتر در ثانیه، قابل برآورد است
بلبل چشمه در پائین قله کوه رژده
|
مراوارید چشمه در پائین کوه جر کامکان
شمشیر چشمه در بالای خشکه دره
چشمه سالک دره سالک در جنوب اراضی سوهان
|
نهر دو آب در پائین و ابتدای منطقه زمینکان
|
سرچشمه و نهر ابتدائی سفید آب
|
چشمه های مشهور اطراف سوهان در اطراف روستای سوهان به خصوص، شمال الهو چال، تعدادی چشمه معروف وجود دارد که مورد علاقه کوهنوردان سوهانی می باشد
چشمه بویه چال در پشت الهو چال سوهان و بالای ماله خانی دنبلید در اراضی روستای آوره الموت که از قدیم توسط چوپانان کوچ روی سوهانی، اجاره می گردید
لارک بالای دره ماله خانی، پائین دال تپه، اراضی روستای دنبلید
کره جو در اراضی روستای آوه الموت
|
نگار چشمه بعد از الهو چال و گردنه النگری، در منطقه جر ماله خانی (اراضی روستای دنبلید)، راه اصلی روستای سوهان به سمت الموت
سفید آب محل تامین آب روستای دنبلید و اطراف آن، در دره و دامنه های البرز مرکزی شرق کوه خاس
چشمه سالک دره سالک در جنوب اراضی سوهان
|
نگار چشمه در منطقه ماله خانی
|
